Mahmut Yesari'nin romanlarinda toplumsal olarak en çok islenen konulardan bazilari ise Tanzimat'la baslayan Türk modernlesmesinin, Cumhuriyet'le birlikte köklü degismelere sebep oldugu yillarda yasayan Mahmut Yesari, bu degisimler karsisinda duyarsiz kalmamis ve romanlarinda siklikla bu konuya deginmistir. Modernlesme ve dolayisiyla Batililasma sonucunda kendi toplumuna yabancilasmis kisilere yer verir. Bu kisiler çogunlukla, zevk ve eglenceye düskün, sürekli yabanci kelimeler kullanan, toplumsal ve kültürel degerlerle bag kuramayan bir karaktere sahiptirler.
Mahmut Yesari bazi romanlarinda ise fabrika isçileri, köy ve köylü, isçilerin olumsuz çalisma sartlari, toplumsal adaletsizlikler, yoksulluk gibi farkli konulari ele almistir. Buna bir örnek olarak yazarin en taninan romani olan Çulluk, Türk edebiyati için son derece önemli bir eserdir. Fabrika isçilerinin, köyün ve köylünün konu edildigi ilk roman olarak edebiyat tarihimize geçmistir.
* * *
- Anna, benim kadehim bos duruyor!
Uzun boylu, ince geyik belli, siyah zülüfleri yanaklarina yapisik kesik saçli, uzun etekli, daracik siyah kadife kostümü içinde, süzüle süzüle dolasan Macar kizina yalvariyorum:
- Anna, bir yudum sarap ver!
Barin arka tarafindaki hususi odasinda, Anna, Marusa, Anna'nin kardesi Jülyetta, Ferit Hikmet, Süheyl Münir, saatlerden beri oturmus içiyoruz.
Odanin ortasindaki masanin üstünde, buzlu yemis kaseleri, viski, sarap, likör kadehleri, dolup tasmis sigara tablalari, agiz tarafi havluya sarili sarap binligi yatan kova, sigara paketleri, kibrit kutulari, burusuk havlular, elbezleri, çöp atilmis, sigaralar bastirilmis tabaklar, hepsi birbirine karismis... Kimse kadehini tanimiyor, kimse çatalina, biçagina sahip degil... Içkinin beyni saran, gözleri bugulandiran dumani içinde, eller rast geldigini kavriyor...
